– رله های زمانی ( تایمر ) و انواع آن :
یکی از وسایل فرمان دهنده ی مدارهای کنترل ( اتوماتیک ) تایمرها یا رله های زمانی هستند که وظیفه ی کنترل مدار را برای مدت زمان معین به عهده دارند . رله های زمانی در انواع مختلف ساخته می شوند.
الف) رله ی زمانی موتوری یا الکترومکانیکی
ب) رله ی زمانی الکترونیکی
ج) رله ی زمانی نیوماتیکی( بافشار هوا )
ت) رله ی زمانی بی متال یا حرارتی
ث) رله ی زمانی هیدرولیکی
رله ی زمانی موتوری یا الکترومکانیکی :
این نوع تایمر از یک موتور کوچک تشکیل شده است که از طریق چرخ دنده توسط دنده خارجی و تغذیه تایمر، موتورها دور ثابت به گردش در می آید و با گردش موتور، زمان تایمر شروع می شود.
پس از گردش به علت برخورد با زایده ی دیسک ، متوقف می شود به میکروسوئیچ داخلی فرمان می دهد و کنتاکت های تایمر عمل می کنند. به طور اتوماتیک قطع می شوند و موتور از کار می افتد . زمان وصل این رله ها از چند ثانیه تا به طور دائم قابل تنظیم است.
رله ی زمانی الکترونیکی :
از تایمرهای الکترونیکی برای تنظیم زمان های کمتر از ثانیه تا چندین ثانیه استفاده می شود. در ساختمان این تایمرها از مدارها و اجزای الکترونیکی استفاده شده است. در نوعی از این تایمرها با شارژ و دشارژ یک خازن بوبین یک رله ی کوچک تحریک می شود. اصول ساختمان تایمر الکترونیکی برمبنای مدار rc ( خازن مقاومت ) است و برحسب تاخیر زمانی استوار است . تنظیم این تایمرها بستگی به مقدار مقاومت سر راه خازن دارد. در ساه ترین نوع تایمر الکترونیکی در تایمر نوع فازی رله هنگامی وصل می شود که فازی شارژ شود . پس از وصل رله ، بار ذخیره شده در خازن روی مقاومت که توسط کنتاکت باز رله به دو سر خازن وصل می شود تخلیه می گردد. در این نوع تایمر با تغییر ظرفیت خازن می توان زمان تایمرها را تنظیم کرد.
به طور کلی رله های زمانی را می توان به دو دسته تقسیم کرد :
1-رله های تاخیر در وصل (ON-DELAY) : به رله هایی گفته می شود که باید به رله انرژی داده شود و سپس رله عمل کرده ، کنتاکتی را باز یا بسته کند.مثل رله زمانی موتوری.
2- رله های تاخیر در قطع(OFF-DELAY) : به رله هایی گفته می شود که بعد از قطع شدن انرژی عمل کرده، کنتاکتی را باز یا بسته کند ، مانند رله ی زمانی نیوماتیکی.
رله ی زمانی نیوماتیکی ( با فشار هوا ) :
در این تایمر از خاصیت ذخیره سازی و فشردگی هوا استفاده می شود. به این ترتیب که رله در موقع رها شدن خیلی راحت رها می شود وقتی که بوبین تحریک می شود، قسمت متحرک را جذب می کند ، اهرم قطعه ای را که به شکل دم آهنگری است فشار خواهد داد . هوای داخل دم از طریق سوپاپ یک طرفه خارج می شود، وقتی که بوبین از تحریک خارج می شود فنر دم را منبسط کرده و دم از طریق سوپاپ تنظیم هوا پر می شود. سرعت انبساط دم در رابطه با پیچ تنظیم تفاوت می کند وقتی که دم به حالت عادی برگشت کنتاکت ها عمل می کنند بنابراین به وسیله ی میزان کردن پیچ تنظیم ، عمل کردن کنتاکت ها را میتوان تغییر داد. کار این زمان سنج شبیه تایمر موتوری است با این تفاوت که زمان سنج موتوری پس از تنظیم و وصل بوبین آن به ولتاژ شروع به کار می کند. ولی زمان سنج نیوماتیکی پس از قطع بوبین آن از ولتاژ شروع به کار میکند.
رله ی زمانی حرارتی( تایمر حرارتی ) :
این نوع تایمر با استفاده از خاصیت بی متال کار می کند و در انواع رله حرارتی ذوب شونده، رله ی حرارتی بی متال و رله ی حرارتی منعکس کننده میله ای ساخته می شود. زمانی که جریان از بی متال عبور می کند ، بی متال گرم می شود و پس از مدتی در اثر تغییر شکل عمل کرده مدار را قطع یا وصل می کند. دقت این نوع تایمر زیاد نیست و آب و هوای محیط بر روی آن تاثیر می گذارد.
رله ی زمانی هیدرولیکی :
در این رله از سیستم هیدرولیکی جهت تاخیر در مدار استفاده می شود ، طرز کار آن طوری است که وقتی جریان برق به رله وصل می شود مقداری روغن در داخل ان جا به جا می گردد، برای بازگشت روغن به محل اولیه زمانی لازم است که این زمان را به عنوان زمان تایمر در نظر می گیریم . این رله ها د رمدارهای مختلف کاربرد دارند .
نوعی رله ی حرارتی است که در مقابل درجه حرارت محیط حساس بوده و عمل میکند. این وسیله در دستگاه های مختلف صنعتی دارای کاربرد فراوان است. وظیفه ی تعادل حرارتی دستگاه را به عهده دارد. در صورتی که حرارت از حد تنظیمی فراتر رود ، کلید عمل کرده یک کنتاکت باز را می بندد و یا کنتاکت بسته ای را باز می کند. از ترموستات بیشتر در وسایل حرارتی و برودتی مانند شوفاژ ، یخچال و چیلر استفاده می شود.